Y Học Cổ Truyền HCM

Xơ Gan: Đông Y Điều Trị Như Thế Nào?

Xơ Gan: Đông Y Điều Trị Như Thế Nào?

Bệnh xơ gan trong Đông y được xếp vào nhóm các chứng hoàng đản, tích tụ hay hiếp thống. Căn bệnh này được chia làm nhiều thể với đặc điểm và phương pháp điều trị khác nhau. 

1. Đại Cương Về Xơ Gan

Khái niệm

Xơ gan là một bệnh lý có nhiều biểu hiện lâm sàng phản ánh 1 tổn thương nhu mô gan không hồi phục bao gồm sự hóa sợi lan tỏa phối hợp với sự thành lập của đảo nhu mô gan tân sinh. Những hình ảnh này là kết quả từ sự hoại tử tế bào gan, sự sụp đổ hệ thống võng nội mô nâng đỡ cùng với sự ứ đọng các mô liên kết, sự rối loạn hệ mạch máu và sự tân tạo những nốt chủ mô gan. Diễn tiến bệnh lý này có thể coi như con đường chung cuộc của bất cứ loại tổn thương gan mạn tính nào.

Hình ảnh lâm sàng của xơ gan xuất phát từ những thay đổi hình thái học sẽ phản ánh mức độ trầm trọng của tổn thương hơn là nguyên nhân của các bệnh đưa tới xơ gan. Sự mất chức năng của khối tế bào gan sẽ đưa tới vàng da, phù, rối loạn đông máu và hàng loạt các rối loạn biến dưỡng khác. Trong khi sự hóa sợi và xáo trong cấu trúc mạch máu sẽ đưa tới tăng áp lực tĩnh mạch cửa và các biến chứng của nó. Còn cổ chướng và bệnh cảnh não gan là kết quả từ sự suy tế bào gan và tăng áp lực tĩnh mạch cửa

xo gan

 Hình ảnh xơ gan

Triệu chứng lâm sàng

Biểu hiện bằng hai hội chứng chính.

– Tiền sử: có bệnh gan mạn tính gây tổn thương gan kéo dài.

– Hội chứng suy tế bào gan:

+ Giai đoạn sớm: mệt mỏi, chán ăn, rối loạn tiêu hóa.

+ Muộn hơn: sút cân, phù chân (phù mềm ấn lõm) có kèm tràn dịch các màng, vàng da, sạm da, có thể có xuất huyết dưới da, chảy máu cam, chảy máu chân răng, sốt nhẹ sốt kéo dài do tổn thương gan tiến triển, rối loạn tiêu hóa (đầy bụng, chướng hơi, ăn uống kém).

– Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa: cổ trướng ở các mức độ, lách to từ độ 1 đến độ 4, tuần hoàn bàng hệ cửa – chủ, chủ – chủ, xuất huyết tiêu hóa.

+ Gan teo đối với các nguyên nhân xơ gan sau hoại tử.

+ Gan to đối với các nguyên nhân xơ gan ứ đọng. Mật độ gan chắc, bờ sắc, có thể thy mặt gan gồ ghề.

2. Nguyên Nhân & Cơ Chế Bệnh Sinh Theo YHCT

Theo quan niệm của Đông y, bệnh xơ gan thuộc chứng hoàng đản, hiếp thống hay tích tụ.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xơ gan như:

  • Cơ thể người bệnh cảm thụ thấp nhiệt tà dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng sơ tiết của Can. Tình trạng này kéo dài gián tiếp làm cho Tỳ vị không vận hóa thủy cốc và dẫn đến Thấp và Nhiệt uất kết, từ đó gây ra chứng hoàng đản. Bệnh không chỉ gây hao tổn nguyên khí của Tỳ vị mà còn gây tổn thương cho cơ nhục tứ chi khiến người bệnh bị chướng bụng, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, chán ăn, suy kiệt sức khỏe.
  • Do ẩm thực thất thường, lạm dụng bia rượu quá độ ảnh hưởng đến công năng của Tỳ Vị.
  • Do ảnh hưởng của một số vấn đề về sức khỏe khiến gan bị tổn thương kéo dài và phát triển thành xơ gan.

3. Các Thể Lâm Sàng & Bài Thuốc Cổ Phương

Can uất tỳ hư:

  • Lâm sàng: Với triệu chứng mệt mỏi, chán ăn, tức nặng vùng gan, bụng chướng đầy hơi, địa tiện phân nát, rêu lưỡi mỏng. Mạch huyền tế (thường gặp trong giai đoạn xơ gan còn bù)
  • Phép trị: Sơ Can kiện Tỳ
  •  Bài thuốc: Sài hồ sơ can thang gia giảm

( Sài hồ 12g, Chỉ thực 06g, Hậu phác 06g, Đương quy 08g, Bạch thược 08g, Xuyên khung 08g, Cam thảo bắc 06g, đại táo 08g )

Gia giảm: Nếu cảm giác đau tức nặng vùng gan làm bệnh nhân khó chịu nên tăng thêm liều Bạch thược, cam thảo 12g, Xuyên khung10g, Chỉ thự 10g, Hậu phác 10g

Tỳ thận dương hư:

  • Lâm sàng: Mệt mỏi ăn kém, bụng chướng, chân phù, tiểu ít, cầu lõng, sắc mặt vàng tái, lưỡi nhợt bệu. Mạch trầm tế
  • Phép trị: Ôn trung hành thủy
  • Bài thuốc: phụ tử lý trung thang gia giảm

( Phụ tử chế 12g, Can khương 06g, Hậu phác 06g ,Đại phúc bì 12g, Hoàng kỳ 12g ,Quế chi 06g,Phục linh 12g, Trạch tả 12g, Xuyên tiêu 12g)

Gia giảm: Nếu bệnh nhân phù nhiều, mệt mỏi, khó thở thì gia thêm Trạch tả, Đại phúc bì 20g Huỳnh kỳ 20g

Âm hư thấp nhiệt:

  • Lâm sàng: Sắc mặt vàng xậm, chảy máu da niêm, cổ chướng chân phù, sốt hâm hấp, phiền táo, họng khô, tiểu ít, cầu táo, lưỡi đỏ khô. Mạch huyền tế sác.
  • Phép trị: Tư âm lợi thấp
  • Bài thuốc: Lục vị địa hoàng gia giảm:

( Thục địa 12g, Đơn bì 08g, Hoài sơn 12g, Bạch truật 12g, Địa cốt bì 12g, Sơn thù 12g, Phục linh 08g, Trạch tả 08g, Đương quy 08g, Bạch mao căn 20g )

Gia giảm:

+ Nếu biểu hiện xuất huyết không thuyên giảm, bỏ Trạch tả tăng Thục địa 40g, Bạch mao căn 40g
+ Nếu có sốt cao tăng liều Đơn bì và Địa cốt bì 20g, gia thêm Sinh địa 20g hoặc tăng Thục địa 40g

Khí trệ huyết ứ:

  • Lâm sàng: Với triệu chứng đau tức 2 bên mạn sườn, bụng chướng nổi gân xanh, người gầy, môi lưỡi tím. Mạch tế (thường gặp trong thể xơ gan có tăng áp tĩnh mạch cửa).
  • Phép trị: Hành khí hóa ứ.
  • Bài thuốc: Cách hạ trục ứ thang:

( Đào nhân 12g, Đương quy 12g, Tam lăng 8g, Đan sâm 12g, Chỉ xác 08g, Hồng hoa 08g, Xích thược 20g, Nga truật 08g ,Hương phụ chế 08g )

 

Thủy khí tương kết

  • Lâm sàng: Cổ chướng phát triển nhanh, khó thở. Mạch huyền sác
  • Phép trị: Công hạ trục thủy
  • Bài thuốc: Thấp táo thang

( Nguyên hoa 04g, Đại kích 04g, Cam toại 04g, Đại táo 10g )

  • Nếu không thuyên giảm dùng bài: Thiên kim đại phúc thủy:

( Khương hoàng 04g, Khiên ngưu 10g, Côn bố 12g, Hải túc 10g, Quế tâm 06g, Đình lịch 12g )

4. Ưu nhược điểm của cách điều trị xơ gan bằng Đông y

Cách chữa bệnh xơ gan trong Đông y đã được áp dụng rộng rãi từ rất lâu đời, nhất là trong thời kỳ nền y học hiện đại chưa phát triển. Với tính an toàn cao cùng nhiều ưu điểm nổi trội, phương pháp này được nhiều bệnh nhân lựa chọn để khắc phục bệnh.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc Đông y chữa xơ gan vẫn còn tồn tại một số nhược điểm nhất định. Người bệnh nên tìm hiểu kỹ càng để nắm rõ lợi ích và rủi ro có thể gặp phải trước khi áp dụng.

thuoc thang tri benh xo gan

Các bài thuốc điều trị bệnh xơ gan trong Đông y chủ yếu được dùng theo hình thức sắc uống

Ưu điểm của cách chữa bệnh xơ gan trong Đông y:

  • Tính an toàn cao, ít khi gây tác dụng phụ do được bào chế từ thảo dược thiên nhiên.
  • Có thể dùng thuốc Đông y chữa xơ gan liên tục trong thời gian dài
  • Thuốc thích hợp với nhiều đối tượng sử dụng. Với các trường hợp có thể chất đặc biệt như phụ nữ mang thai, người cao tuổi hay người mắc xơ gan kèm theo các bệnh lý khác sẽ được thầy thuốc gia giảm, lựa chọn các dược liệu cho phù hợp.
  • Ngoài việc kiểm soát các triệu chứng, thuốc Đông y còn chú trọng loại bỏ căn nguyên của bệnh xơ gan và nâng cao thể trạng, sức đề kháng và hồi phục chức năng gan cho người bệnh.

Nhược điểm:

  • Thuốc cho tác dụng chậm, hiệu quả đến một cách từ từ.
  • Cần uống thuốc trong thời gian dài để cơ thể hấp thụ và phát huy được tác dụng của thuốc Đông y một cách rõ ràng. Nhiều bệnh nhân thiếu sự kiên trì, không chăm chỉ uống thuốc đều đặn hoặc bỏ dở giữa chừng gây tốn kém chi phí và khiến bệnh diễn biến phức tạp hơn.
  • Hiệu quả phụ thuộc cơ địa của mỗi bệnh nhân
  • Một số bài thuốc có vị đắng, khó uống.
  • Các bài thuốc chữa bệnh xơ gan trong Đông y chủ yếu được sử dụng theo hình thức sắc uống cho nên hơi mất thời gian và gây bất tiện cho những người phải ra ngoài làm việc.
  • Thuốc Đông y cho tác dụng từ từ nên không thích hợp với người bị xơ gan nặng.

Nếu có ý định áp dụng phương pháp điều trị bệnh xơ gan trong Đông y, người bệnh nên tìm đến các cơ sở khám chữa bệnh bằng y học cổ truyền uy tín để được bác sĩ bắt mạch, kê đơn. Tránh tự ý bốc thuốc về nhà uống khi chưa biết rõ về tình trạng bệnh của mình.

 

Tài liệu tham khảo:

1. Bộ Y tế (2013). Quy trình khám bệnh, chữa bệnh chuyên ngành châm cứu, Quyết định 792/QĐ-BYT ban hành ngày 12/3/2013.

 

Scroll to Top
SAMPLE TITLE
sample short
sample heading lorem isump
FREE WHITEPAPER
Unlock the power of knowledge with our new whitepaper
“Elevating User Experience for Product Owners”