Case điều trị: Liệt dây thần kinh số VII ngoại biên do lạnh
Bệnh lý
Thủ thuật được áp dụng
Giới thiệu
Bệnh nhân nữ sau sanh 01 tuần, do mất máu nhiều khí huyết hư suy lại thêm quá trình chăm sóc con thường xuyên thiếu ngủ dẫn đến cơ thể suy nhược chính khí bất túc, vệ ngoại bất cố, cộng thêm tiếp xúc gió lạnh (đi ra đường không che chắn bị gió lùa vào vùng đầu mặt) nên phong hàn tà đã thừa cơ xâm nhập vào lạc mạch của ba kinh dương ở mặt gây tắc trở khiến khí huyết lưu thông kém , kinh cân thiếu dinh dưỡng không co lại được mà thành bệnh.
I. Hành chính & Bệnh sử
Hành chính:
- Họ & tên: Trần T T M
- Tuổi: 33
- Giới tính: Nữ
Bệnh sử:
Khoảng 08 ngày trước, bệnh nhân có tiếp xúc gió lạnh khi chạy xe máy, sau khi về nhà bệnh nhân thấy nửa bên mặt (P) tê bì, đến sáng hôm sau thì liệt hoàn toàn ½ mặt (P). Bệnh nhân đi khám ở BV Tâm Anh trong tình trạng: Mắt (P) nhắm không kín, mờ các nếp nhăn trán và mũi má, miệng méo qua (T) uống nước đổ chảy. BV đã khám & đưa ra chẩn đoán: Liệt VII ngoại biên (P). Cấp toa thuốc uống 07 ngày cho về. Sau khi uống thuốc tây 01 tuần tình trạng liệt mặt không mấy cải thiện nên bệnh nhân tìm đến phòng khám để được điều trị tiếp tục.
- Tiền căn: PARA 1002, Vừa sanh con 02 tuần
II. Khám & Chẩn đoán
Khám bệnh
Tây y:
- Mắt (P): Hở 3mm khi nhắm mắt
- Mất hoàn toàn các nếp nhăn trán, rãnh mũi má
- Nhân trung lệch (T)
- Giảm vị giác ⅔ trước lưỡi
- Tê bì ½ mặt (P)
- Đau sau tai (P), kèm chảy nước mắt (P)
Đông y:
- Sắc mặt nhợt nhạt kém tươi. Môi khô sắc nhạt. Tóc khô dễ rụng. Mắt (P) nhắm không kín, nhân trung lệch (T) miệng méo. Lưỡi bệu hồng nhạt, rìa lưỡi có dấu răng, rêu lưỡi trắng mỏng.
- Bệnh nhân sợ gió, sợ lạnh, thích ấm. Đổ mồ hôi tay nhiều. Thỉnh thoảng chóng mặt. Thường xuyên thiếu ngủ, thức đêm nhiều. Kinh nguyệt trước nay không đều, kinh không định kỳ, lượng nhiều, sắc nhạt. Hiện tại mới sanh mổ cách đây 2 tuần.
- Tay chân lạnh, ẩm mồ hôi. Mạch trầm nhược.
Chẩn đoán
Theo YHHĐ: Liệt dây thần kinh VII ngoại biên (P)
Theo YHCT:
- Bệnh danh: Khẩu nhãn oa tà
- Thể lâm sàng: Phòng hàn phạm kinh lạc/ Khí huyết khuy hư
- Bát cương: Biểu thực/ lý hư
III. Biện chứng luận trị
Sau sanh mất máu nhiều khí huyết hư suy + thêm quá trình chăm sóc con thường xuyên thiếu ngủ dẫn đến cơ thể suy nhược chính khí bất túc, vệ ngoại bất cố, lại thêm tiếp xúc gió lạnh nên phong hàn tà đã thừa cơ xâm nhập vào lạc mạch của ba kinh dương ở mặt gây tắc trở khiến khí huyết lưu thông kém , kinh cân thiếu dinh dưỡng không co lại được mà thành bệnh.
IV. Phác đồ điều trị
Phác đồ điều trị: 45 Ngày ( Trải qua 03 giai đoạn )
Pháp trị: Sơ phong tán hàn, ôn thông kinh lạc, ích khí dưỡng huyết.
GĐ 01 điều trị tích cực: 21 ngày ( Trừ T7&CN )
- Điện châm: Mỗi ngày 01 lần lưu kim 15 phút ( Tại phòng khám ) ,
- Cứu ngải: Mỗi ngày 02 lần ( Tại phòng khám 1 lần + Bn tự thực hiện thêm buổi tối tại nhà 1 lần )
- Tập vận động cơ mặt: Mỗi ngày 04 lần ( Tại phòng khám 1 lần + Theo hướng dẫn tại nhà 3 lần )
- Xoa bóp bấm huyệt: Mỗi ngày 01 lần 15 phút (Tại phòng khám)
- Thuỷ châm Nucleo CMP Forte: 01 ống/ Ngày (Thực hiện cách ngày)
- Kết hợp dùng thuốc YHCT: Đại tần giao thang + Tứ vật thang
GĐ 02: 07 ngày ( Trừ T7&CN )
- Điện châm: Mỗi ngày 01 lần ( Tại phòng khám) , lưu kim 15 phút
- Hồng ngoại: Mỗi ngày 01 lần 15 phút (Tại phòng khám)
- Cứu ngải: Bn tự thực hiện thêm buổi tối tại nhà 1 lần
- Tập vận động cơ mặt: Mỗi ngày 04 lần ( Tại phòng khám 1 lần + Theo hướng dẫn tại nhà 3 lần )
- Xoa bóp bấm huyệt: Mỗi ngày 01 lần 15 phút (Tại phòng khám)
- Kết hợp dùng thuốc YHCT: Tứ vật thang
GĐ 03: 17 ngày ( Trừ T7&CN )
- Hào châm ( châm cứu không điện ) + Hồng ngoại : Mỗi tuần 3 buổi (Tại phòng khám)
- Tập vận động cơ mặt: Mỗi ngày 03 lần ( Theo hướng dẫn tại nhà )
Kết quả đạt được:
- GĐ 01: Mắt nhắm kín, cơ mặt phục hồi 70%
- GĐ 02: Cơ mặt phục hồi 80-90%, Mặt cân đối trong trạng thái nghỉ
- GĐ 03: Phục hồi hoàn toàn
V. Câu chuyện điều trị
Khó khăn gặp phải trên case bệnh này:
Thức khuya chăm con, ngủ không đủ giấc, stress, không có nhiều thời gian nghỉ ngơi & Còn cho em bé bú nên khó khăn chọn thuốc.
Hướng giải quyết nào cho bệnh nhân:
Động viên bệnh nhân tranh thủ thời gian tập các bài tập cơ vùng mặt mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 10p. Kiên trì dùng thuốc, người nhà cố gắng hỗ trợ thêm để bệnh nhân có thể ngủ nhiều hơn. Mỗi tối người nhà giúp bệnh nhân cứu ngải các huyệt trên mặt 10p theo chỉ định của BS. Thực hiện tránh gió lạnh che chắn kỹ vùng đầu cổ mỗi khi ra khỏi nhà.
Kết quả thu được:
Sau 45 ngày điều trị với sự kiên trì cố gắng tuân thủ phác đồ điều trị và tinh thần lạc quan của bệnh nhân thì bệnh đã phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, để tránh sau này có thể bị lại thì bệnh nhân vẫn cần tránh gió lạnh lùa trực diện vào vùng đầu mặt cổ, ngủ đủ giấc, ăn uống đầy đủ.
